Lange tijd heb ik de jukebox uit mijn gameroom geweerd. Wat moest ik met zo’n antiek ding met 80 singles als ik een dikke geluidsinstallatie had met een muzieksysteem waarop 17.000 nummers digitaal beschikbaar waren? “Het staat leuk in je man cave”, hoorde ik wel eens. Ja tuurlijk, maar om daar nou 10.000 euro aan uit te geven…
Dankzij een Rock-Ola Sybaris uit 1978 die mijn vader ooit had kwam ik erachter dat er ook leuker geprijsde exemplaren waren. Ik ging me verdiepen in de jaren ’70 en zag dat veel van die “foute” modellen mij enorm aanspraken qua ontwerp. Geen chroom, glas en open afspeelsystemen, maar dichte kasten met fraaie lichteffecten en digitale selectie. Merken als Seeburg, Rock-Ola, Wurlitzer en NSM maakten nog steeds mooie jukeboxen en deze modellen zijn erg ondergewaardeerd door de echte liefhebbers waardoor ze zeer betaalbaar zijn.
Begin mei van 2022 viel mijn oog op een prachtige Seeburg Bandshell Firestar uit 1971 en ik kocht deze jukebox voor een leuke prijs met een storing erin. Na een paar dagen knutselen en zoeken met behulp van een Seeburg Jukebox groep op Facebook had ik de storing opgelost en speelde de vrolijke vriend de singles die ik erin stopte. Wat een gave machine was dit! De techniek, uitstraling, de geur, de muziek, het was heerlijk om mee bezig te zijn. Prompt ging ik me verdiepen in alle machines van Seeburg uit die periode en kwam erachter dat veel van de jaren ’70 jukeboxen dezelfde techniek deelden. Ik wilde er nog een, liefst met nog iets meer knutselwerk!
Na een week had ik een tweede gekocht: een Seeburg Olympian uit 1972. Deze was nog een stuk goedkoper en had veel meer uitdagingen, zo bleek. Ik zal een apart verhaal aan die box wijden.
De Seeburg Bandshell Firestar komt uit een enorm ondergewaardeerde periode. Hij is gebouwd in 1971 en ‘72 en er zijn er ongeveer 7.700 van gemaakt. De glansrijke carrière van de jukebox lag toen al weer ver achter ons. In de jaren ’50 en begin jaren ’60 was de jukebox echt het muzikale middelpunt van de kroeg waar de bezoekers konden kiezen wat er werd gespeeld terwijl het apparaat ook meteen geld opbracht voor de kroegbaas. Er werden steeds de meest actuele 45 toeren singles geplaatst die men kon afspelen. Deze manier van muziek luisteren werd vanaf eind jaren ’60 langzaam overgenomen door een nieuwe uitvinding op het gebied van muziek: goedkope radio en muziek vanaf bandrecorders. De uitbater ging zijn muziek zelf kiezen en het concept van de jukebox werd steeds minder populair.
Dat is ook de reden dat de meest bekende jukeboxmodellen uit de jaren vijftig en vroege jaren zestig stammen. Deze klassieke modellen waren kenmerkend door het gebruik van veel chroom en gebogen glas en deden denken aan de auto’s uit die periode. Het afspeelwerk dat de singles selecteerde en draaide was prominent zichtbaar bovenin de jukebox. Begin jaren ’60 verdween deze trend langzaam en werden de selecties meer prominent: de kaartjes waarop stond wat je kon kiezen. De kasten werden wat hoekiger en saaier en meer geschikt voor in de huiskamer.
Begin jaren ’70 kwam er weer een kleine verandering in trend: disco werd populair evenals de erbij horende vrolijke kleuren en patronen en de saaie jukebox kreeg weer een spannendere vorm (waarvan de Bandshell een prachtig voorbeeld is). Ook technisch was er een verandering: elektronica nam het langzaam over van elektromechanische technieken en veel jukeboxen kregen hierdoor een nog betere kwaliteit geluid en gemakkelijker te onderhouden techniek. Het redde de jukebox echter niet.
Er zijn in de jaren ’70 (en ook daarna) leuke jukeboxen gebouwd waar veel liefhebbers de neus voor ophalen. Ze hebben niet de allure van de chromen bakbeesten van de fifties waar veel mensen nostalgische gevoelens bij hebben omdat ze die nog uit hun jeugd herinneren. Het zijn echter fraaie stukjes techniek met de in mijn ogen heerlijke foute uitstraling van de zeventiger en tachtiger jaren. Deze boxen klinken ook het best aangezien alles wat de voorgaande dertig jaar is geleerd erin is verwerkt en er gebruik wordt gemaakt van de modernste techniek. En niet het kleinste voordeel zijn de prijzen: terwijl sommige klassieke exemplaren uit de jaren ’50 soms een kleine auto aan geld kosten (met uitschieters naar €15.000,-) zijn deze “jongere” versies vaak al onder de duizend euro te koop.
Cenobyte 